Hasiera

Paragrafoak lerro jarraituaren adierazpen zehatz bateko segmentazioak besterik ez ditun; ordenagailuak bazakin hori. 

Edozein paragrafo lerroaren zati bornatu bat dun, hau da, lerroaren beraren bi punturen arteko espazio mugatu bat, besterik ez. Lerroaren parte dun, beraz.

    Fabian esnatu egin zen. Ohean esnatu ere, baina zuk ez diozu argituko non zegoen. Berak gogoratu behar zuen, esnatzen zen aldioro bezala. Ez baitzeukan argi, aspaldi honetan, non zegoen esnatzean: benetakoa eta ametsetakoa batera bilduta antzematen zituen; akaso, lo hartzen zuenerako, hamaika mila buelta eman baitzizkion buruari.

    Klaudiaren arnasak baieztatu zion, ordea, hiru bizilekuetako hoberenean zegoelako susmoa: izan ere, beste bietan ez zen Klaudiarik ageri. Baina, horretan bai, ondo-ondoan zeukan, eta, andreak begiak itxita zituen arren, handiak nabari zitzaizkion erdi ilunpetan. Ohera etorri ziren lehenengoan bertan harritu zuten Klaudiaren begi itxiek: aurpegi biribilaren erdi-erdian, marrazten ikasteko edozein eskulibururen aholkuari jarraituz bezala; arku beltz zehatzak, sudurraren bertikalaren araberako simetria erabatekoan.

    Harremanaren hasiera aipatzeko, ohera lehenengoz etorri zirela esateko modu hori gustatzen zitzaion Fabiani, ez zuen hizkuntza gordina gustuko. Zuk larrua ohean jo zuten lehenengoan esango zenukeen. Junek, berriz, jarioak elkar trukatzeko helburuz izandako lehen topaketan bezalako zerbait txistukatuko zukeen.

    Baina benetan al zegoen hiruretan bizilekurik hoberenean? Zalantzarik gabe. Fabianen ikuspegitik, jakina. Larunbata zen, eta ez zirudien etxetik ateratzeko presarik zegoenik. Buruan zebilkion oraindik aurreko gaueko elkarrizketa harrigarria, azken aurreko tabernan izandakoa, Junerekin.

"Ez duk munduan ordena berririk ezarriko duenik: ordena ezarri nahi duenak berea zainduko dik, inorenaren aurretik, eta hori ordena zaharra duk. Hori datorrela zirudik: topo ere egingo ez duten indarren arteko talkatik edozer espero litekek. Batak bestea suntsi zezakek, suntsituago zezakek; besteak ez dik ezer galtzeko, eta, gainera, kamikazeak armarik sofistikatuena dituk. Lerroak dena eramango dik aurretik, uste baino lehen".

Kamikaze hitza eta lerroaren kontu hori ziren, batez ere, Fabianek gogoan biraka zituenak. Kamikazearena baino zehazkiago, XX. mendeko Bigarren Gerra Handiko irudi bat jabetzen zen ziklikoki bere buruaz: Zero hegazkinaren karkasaren baitan kokatuta, aireratzeko prest, ezker eskuan katilua sakez beteta duela, agur militarra egiten ari den pilotuarena. Irudia zuri-beltzean ikusita eduki arren, zuri-gorria zen Fabianen oroimenean, pantaila-hondo batean bezala, sortaldeko eguzkiko ikurrina debekatua irudikatzen baitzuen eta, berehala, japoa odoletan ikusten zuen, auskalo zergatik; eta irribarretsu, katilua sakez-edo hustuta jadanik.

Lerroak dena aurretik eramatearenak, berriz, arazo handiagoa sortzen zion Fabiani: pilotu suizidaren argazkiaren karrusel berean dantzan zebilkiona ez baitzen irudi bakarrera biltzen; irudi-uholdea zen: orain, lerro zuzen bat; orain, harilko bat; orain, burdin hari bat edo egitura espazial bat... Eta galdera pare bat ere baziren burmuineko dantza-lekuan: nor zen June? Zer edan zuten atzo?

Errazago zitzaiokeen edan ez zutenaz pentsatzea, hainbeste edan zuten eta. Baina ez zion bere buruari zorabiotarako denborarik utzi : Klaudiarekin larrua jo nahi zuen, biharamuna pasatzeko metodo gisara, "amona bilobarekin hobeto egongo zelakoan" (zuri ez zaizu inoiz gustatu hitz-jokoen ustezko umore hori, egia esan; baina Fabianek automatiko sortzen zituen horrelako kateak: biharamuna; beraz, amona; ergo, amona bilobari nola, hala bere ajea pasatzea larrua jotzeari... Zenbat eta urrutiagokoak izan loturak, orduan eta barregarriagoak iruditzen zitzaizkion txantxak, gainera. Betidanik ernegatu zaitu horrek).

Nolanahi, andrea lo zegoenez, ezin zen larrutan edonola hasi, jakina. Ondo egin behar zituen gauzak. Izara artera murgildu, eta alua jaten hasi zitzaion, poliki. Mingaina zorrotz mugituz, bizpahiru kras-kras-atea-jo-zion, eta erresponditzen ziola iruditu zitzaion: ajearena suabeago joango zen.

Ikurrin zuria

         Lerroaren adierazpen indartsuenetako bat amaren eta alabaren arteko loturari zor zaion. Semearen eta amaren artekoari -edota bestelako harremanei- ezer kendu gabe, bazagon andre-alde bat lerroaren egitura barruenekoan. Ama-alaben loturak emetasunaren transmisioa bideratzeko baino areago, gizatasun osoaren alderik garrantzitsuenaren, lurrezkoenaren transmisioa ziurtatzeko ardura zaraman. 

         Ia dena itxita zegoenez, diskoteken aukera bakarrari pasierarekin erantzun zioten hiru lagunek. Giro ona zegoen kostaldeko pasealekuan. Itsaso zakarrak murruen menpe zirudien; mehatxatzaile, hala ere, olatuen indarrez.

         La mer, la mer, toujours recommencée…

(Valèrie, “Le cimètiere marin”). Bertsoa Alejo Carpentierrek  aipatzen du, “La consagración de la primavera” nobelan.

         Pasealekuan gora zihoazen hiru lagunak, besotik helduta; Fabian, erdian. Ez da erraza gizonaren sentsazioa deskribatzea: bi neskek airean eramango balute bezala sentitzen zen, eskumuturretatik elkar helduta, txikitan, a la sillita de la reina, que nunca se peina  jolasean egin behar zen moduan. Alegia: bikote eramaileko bakoitzak eskuineko eskuarekin norbere ezkerreko eskumuturrari heldu, eta ezkerrarekin heldu bestearen eskumutur libreari, eserleku bat osatuz horrela. Fabianek ez zuen gaua bukatzea nahi.

         Hain zegoen pozik, euforiak herriaren arazoa konponbidean jartzeko bere estrategia sekretua aitortzera eraman zuen, han bertan, une hartan. Inguruak lagun zuen eginkizunean: izan ere, ibilia zen pasealeku hartan barrena, honetaz eta hartaz, mundua konpontzeko ahozko ahaleginetan; konpainia noblean, gehienetan. Halaber, pasealekutik egin ohi zuen ihes, poliziak auzotegia inguratzen zuenean, manifa askoren ondoren. Pasealekuan egin zion uko jainkoari, nerabe-aroko eztabaida bukaezinetan. Lehenengo musua eta bigarren haustura ere han gertatu zitzaizkion...

         Herriaren arazoa bideratzeko, alegia, bi burbuilen arteko gatazkaren konponbideari bultzada bat emateko, Fabiani ikurrin zuriaren ideia zebilkion aspalditik buruan. 

Jasper Johns-ek 1955ean margotu eta 1958an arrakasta handiz erakutsitako white flag  koadro yankiaren bidetik edo, bi gurutzeko ikurrin zuri bat zeukan irudikatua, zeinari, zuriaren zuriz, gurutzeak apenas nabaritzen zitzaizkion. Horrelako trapu eder bat egina zuen etxean, hiru motatako oihal zuriak josita.

Fabianen ustez, errenditze prozesu bat balioztatu behar zen, erakundea dinamika ez-armatura bere kabuz igarota. Erakundeko kideek errenditu behar zuten, zentzurik mediatikoenean: bandera zuria altxatuz. Errenditze prozesua ironiaz erabili behar zen, esan beharrik ez.

         Ez gara militaristak, ez gara integristak: gure balioetan ez dago ohore odolzalea; ezta ere, beraz, desohore klase hori. Errenditzea ez da, ondorioz, desohorea; eta ohorea ere, erlatibizatzen dugun kontzeptua da. Gerrari amaiera alde batekoa ematen diogu. Aita-amaren etxea defenditzen jarraituko dugu, bandera zuriaren magalpean.

         Errendizioa alde bateko ekintza armatuei eta, ahal zen neurrian, kale borrokakoei legokieke. Horien ordez, ikurrin zuriaren azpiko mobilizazio etengabekoari eutsi beharko zitzaiola aurreikusten zuen Fabianek. Iheslari guztien aurkezpen publikoak bideratu beharko ziren, masiboak.

Kale ekintzen birdefinizioa pentsatua zuen: autobusak zuriz pintatu behar ziren, paretak, etxeak, kale-altzariak, farolak, eserlekuak, lurra. Zuriz estali behar zen herria, zuriz margotu, behin eta berriro, ahalik eta gehien.

         Emmak bat egin zuen berriz berarekin. Bai, garbi zegoen, ideia indartsua zen. Ikurrin zuriak eskegi behar ziren balkoietan eta dorreetan, zintzilikario guztietan. Aldi berean dena, alde guztietan. Mendi tontorretan, leiho eta leihatiletan. Zuriak abiapuntua esan nahiko zuen, eginkizunen irteera: ea nor ausartzen zen hori zapaltzen. Herria zegoen bezala egonda, errendituko zirela esaten zutenean, ongi azaltzen asmatuz gero, indar ikaragarria lortuko zutelakoan zegoen. 

         Zera, aldiz, uzkurrago agertu zen. Ezinezkoa zitzaion errenditze-prozesuaren eta amore ematearen artean bereiztea. Zailtasun handiena, noski, eta gakoa, errenditzearen azalpena zen, norabide guztietan: Burkideen artean, desmilitarizazio erabatekoaren ideia onartzea, zaila. Burbuilakideek ere ez zuten nolanahi onartuko beren ikurraren kolorgetzea. Kontrako burbuilakoek, itxuraz, Don Tancredorena egiteari eutsiko zioten, eta indar handiagoz oraindik, mekanismo guztiak martxan mantendu; lehen ere garbi hitz egina zen haien buru belarri:

         Ekintza armatuen bidez lortu ez dutena, are gutxiago lortuko dute orain.

         Emmak ironizatu zuen, dena dela, une hartan ez zutela, erakundera deituz gero, inor harrapatuko, eta hobe zutela lurrera jaistea: hozten ari zen, eta etxeratzeko ordua iritsia zela zioen. Azkena han hartzeko gonbitea luzatu zien beste biei. Emmak ezetz, umearekin goiz jaiki behar zuela -bi ordu barru-. Fabianek susto batean, baietz; Emmari lagundu ondoren azkena hartzeko mesedea egingo ziola, barrez.

Lerro bakarra

Lerroaren jarraikortasuna dun gakoa: aurrera zarraion, aurrea zer den ez jakin arren.

Segizioa ziurtatzen duen metodo bat behar dun. Ez zagon inolako eskema egituratzailerik, baizik eta esaldiz esaldiko ibilbide hutsa. Lerro berean jarraitzen din denak. Lerro bakarrean dena: horregatik dun idaztea margotzea baino zailagoa. Dimentsio bakarra, biren aurrean.

 

Hiru bizilekuak

Kaixo denoi. Hemen hasten da blog honen ibilbidea. Asmoa xumea da, asmo xumerik baldin badago, behintzat: idatziak argitaratzea. Berez, ildo bati jarraituko diotela pentsatzen dut orain, baina nork daki...